THÁCH THỨC TRONG QUẢN LÝ CHUỖI CUNG ỨNG NGÀNH THỰC PHẨM VÀ ĐỒ UỐNG (F&B)

Ngành công nghiệp Thực phẩm và Đồ uống (F&B) đóng vai trò nền tảng cho sự phát triển kinh tế – xã hội, đóng góp quan trọng vào đời sống con người. Tuy nhiên, việc quản lý chuỗi cung ứng (Supply Chain – SC) hiệu quả trong ngành này lại tiềm ẩn nhiều vấn đề và thách thức do tính chất phức tạp, đòi hỏi tiêu chuẩn cao về chất lượng, an toàn thực phẩm. Bài viết này nhằm phân tích chuyên sâu những vấn đề và thách thức chính mà các doanh nghiệp F&B thường gặp phải, đồng thời đề xuất giải pháp toàn diện, mang tính thực tiễn cao để tối ưu hóa hoạt động SC trong ngành.

1. Vấn đề và thách thức

1.1. Tính phức tạp của chuỗi cung ứng

Supply Chain F&B thường bao gồm nhiều bên liên quan, từ nhà cung cấp nguyên liệu, nhà sản xuất, nhà phân phối, đại lý bán lẻ đến người tiêu dùng cuối cùng. Sự phức tạp này dẫn đến nhiều khó khăn trong việc phối hợp và quản lý hiệu quả các hoạt động trong chuỗi, bao gồm:

• Thiếu hụt tầm nhìn tổng thể: Việc thiếu thông tin kết nối giữa các mắt xích trong chuỗi cung ứng dẫn đến tình trạng thiếu tầm nhìn tổng thể về hoạt động SC, gây khó khăn cho việc ra quyết định và điều phối hiệu quả.
• Giao tiếp và phối hợp kém: Việc thiếu hụt kênh giao tiếp hiệu quả giữa các bên liên quan dẫn đến tình trạng hiểu lầm, chậm trễ trong việc truyền tải thông tin và phối hợp thực hiện các hoạt động, ảnh hưởng đến hiệu quả chung của SC.
• Rủi ro về chất lượng sản phẩm: Do tính chất phức tạp và nhiều mắt xích trong chuỗi, rủi ro về chất lượng sản phẩm có thể xảy ra tại bất kỳ giai đoạn nào, gây thiệt hại về tài chính và uy tín thương hiệu cho doanh nghiệp.

1.2. Tính dễ hỏng của sản phẩm

Hầu hết các sản phẩm F&B đều có hạn sử dụng ngắn, đòi hỏi điều kiện bảo quản nghiêm ngặt như nhiệt độ, độ ẩm và vận chuyển để đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm. Việc quản lý SC hiệu quả nhằm giảm thiểu thiệt hại do hư hỏng là vô cùng quan trọng, bao gồm:

• Quy trình bảo quản và vận chuyển: Việc thiết lập quy trình bảo quản và vận chuyển khoa học, tuân thủ các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm giúp giảm thiểu tỷ lệ hư hỏng sản phẩm trong quá trình lưu thông.
• Hệ thống kho bãi: Hệ thống kho bãi cần được trang bị các thiết bị bảo quản hiện đại, đảm bảo điều kiện nhiệt độ, độ ẩm phù hợp cho từng loại sản phẩm.
• Quản lý hàng tồn kho: Việc áp dụng các phương pháp quản lý hàng tồn kho hiệu quả như FIFO, LIFO, Just-in-Time (JIT) giúp tối ưu hóa lượng hàng tồn kho, giảm thiểu rủi ro hư hỏng do tồn kho quá hạn.

1.3. Yêu cầu truy xuất nguồn gốc:

Khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn thực phẩm và đáp ứng các yêu cầu của cơ quan quản lý. Việc theo dõi và ghi chép thông tin về nguồn gốc nguyên liệu, quy trình sản xuất và phân phối sản phẩm trong SC F&B thường gặp nhiều khó khăn do:

• Thiếu hệ thống truy xuất nguồn gốc: Nhiều doanh nghiệp F&B chưa xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc bài bản, dẫn đến tình trạng khó khăn trong việc theo dõi và xác định nguồn gốc sản phẩm khi có sự cố xảy ra.
• Quản lý thủ công: Việc quản lý thông tin truy xuất nguồn gốc thủ công tốn kém thời gian, chi phí và dễ xảy ra sai sót.
• Thiếu tiêu chuẩn chung: Việc thiếu tiêu chuẩn chung về truy xuất nguồn gốc trong ngành F&B dẫn đến tình trạng khó khăn trong việc trao đổi thông tin giữa các doanh nghiệp.

1.4. Biến động nhu cầu thị trường:

Nhu cầu tiêu dùng sản phẩm F&B thường có biến động theo mùa, theo khu vực và theo các yếu tố khác. Việc dự báo chính xác nhu cầu và điều chỉnh kế hoạch sản xuất, phân phối phù hợp là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp F&B, bao gồm:

• Thiếu dữ liệu dự báo: Việc thiếu hụt dữ liệu về nhu cầu thị trường, xu hướng tiêu dùng và các yếu tố ảnh hưởng khác khiến cho việc dự báo nhu cầu trở nên khó khăn, dẫn đến tình trạng tồn kho hoặc thiếu hụt sản phẩm.
• Phản ứng chậm chạp: Do quy trình sản xuất và phân phối trong ngành F&B thường mất nhiều thời gian, việc phản ứng chậm chạp với biến động nhu cầu thị trường có thể dẫn đến mất cơ hội bán hàng hoặc dư thừa hàng tồn kho.

1.5. Áp lực về giá cả:

Ngành F&B phải đối mặt với áp lực cạnh tranh cao về giá cả, đòi hỏi các doanh nghiệp phải tối ưu hóa chi phí vận hành SC để có thể đưa ra giá thành sản phẩm cạnh tranh. Các thách thức trong việc kiểm soát giá thành SC bao gồm:

• Giá nguyên liệu biến động: Giá nguyên liệu đầu vào cho sản phẩm F&B thường xuyên biến động do ảnh hưởng của yếu tố thời tiết, dịch bệnh, chính sách kinh tế… khiến cho việc kiểm soát giá thành sản phẩm trở nên khó khăn.
• Chi phí logistics cao: Chi phí vận chuyển, bảo quản và phân phối sản phẩm F&B thường chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành sản phẩm. Việc tối ưu hóa các hoạt động logistics là giải pháp quan trọng để giảm thiểu chi phí SC.
• Quản lý chi phí vận hành: Việc quản lý hiệu quả các chi phí vận hành như chi phí nhân công, chi phí hao hụt, chi phí kho bãi… cũng góp phần quan trọng vào việc kiểm soát giá thành sản phẩm.

2. Giải pháp toàn diện

Để giải quyết các vấn đề và thách thức nêu trên, các doanh nghiệp F&B cần áp dụng các giải pháp toàn diện, bao gồm:

2.1. Ứng dụng công nghệ:

• Phần mềm quản lý chuỗi cung ứng (SC): Việc áp dụng phần mềm SC giúp tự động hóa các quy trình trong chuỗi cung ứng, nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu sai sót.
• Công nghệ truy xuất nguồn gốc: Việc áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc như mã vạch, RFID giúp theo dõi và ghi chép thông tin về nguồn gốc sản phẩm một cách tự động, chính xác và hiệu quả.
• Phân tích dữ liệu: Việc phân tích dữ liệu về nhu cầu thị trường, xu hướng tiêu dùng, hiệu quả hoạt động SC… giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định sáng suốt và kịp thời để tối ưu hóa hoạt động SC.

2.2. Tăng cường hợp tác:

• Hợp tác với nhà cung cấp: Việc xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với nhà cung cấp giúp đảm bảo nguồn cung nguyên liệu ổn định, chất lượng và giá cả hợp lý.
• Hợp tác với nhà phân phối: Việc hợp tác với nhà phân phối hiệu quả giúp mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm và tối ưu hóa chi phí logistics.
• Hợp tác với các bên liên quan khác: Việc hợp tác với các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành nghề, các tổ chức nghiên cứu… giúp doanh nghiệp cập nhật thông tin mới nhất về thị trường, quy định và tiêu chuẩn, đồng thời có thể nhận được sự hỗ trợ trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến SC.

2.3. Nâng cao năng lực quản lý:

• Đào tạo nhân viên: Việc đào tạo nhân viên về kiến thức và kỹ năng quản lý SC, vận hành hệ thống phần mềm, ứng dụng công nghệ… giúp nâng cao hiệu quả hoạt động SC.
• Xây dựng văn hóa quản lý chuỗi cung ứng: Việc xây dựng văn hóa quản lý SC chú trọng vào sự phối hợp, chia sẻ thông tin và trách nhiệm giữa các bên liên quan góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động SC.
• Áp dụng các phương pháp quản lý tiên tiến: Việc áp dụng các phương pháp quản lý tiên tiến như Lean, Six Sigma, Kaizen… giúp tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả hoạt động SC.

Quản lý chuỗi cung ứng trong ngành F&B là một lĩnh vực phức tạp và đòi hỏi nhiều thách thức. Việc áp dụng các giải pháp toàn diện, bao gồm ứng dụng công nghệ, tăng cường hợp tác và nâng cao năng lực quản lý sẽ giúp các doanh nghiệp F&B tối ưu hóa hoạt động SC, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.

Bài viết này chỉ đề cập đến những vấn đề và thách thức chính trong quản lý chuỗi cung ứng ngành F&B. Để có được giải pháp phù hợp cho doanh nghiệp mình, các nhà quản lý cần tiến hành phân tích chuyên sâu về tình hình thực tế của doanh nghiệp, đồng thời tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý SC. Ngoài ra, việc cập nhật thường xuyên các xu hướng mới nhất về công nghệ, quản lý và thị trường cũng rất quan trọng để các doanh nghiệp F&B có thể nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo sự thành công trong hoạt động kinh doanh.